W kolejnych miesiącach urealniać się będą założenia Unii energetycznej. Pełne wdrożenie idei Unii energetycznej ma wzmocnić sektor energetyki w krajach członkowskich oraz przynieść korzyści odbiorcom energii. Aby jednak plan stworzenia Unii Energetycznej się powiódł potrzeba jest zaangażowania wszystkich uczestników rynków, regulatorów, instytucji i podmiotów uczestniczących w tym rynku. Rolą regulatorów będzie stworzenie odpowiednich, przyjaznych regulacji dla przełamania barier rozwoju wspólnego rynku. Rolą przedsiębiorstw energetycznych będzie pełna realizacja celów politycznych i większe skupienie uwagi na odbiorcach energii, dla których zostali powołani.
„Strategia na rzecz Unii Energetycznej opartej o realizację przyszłościowych celów polityki klimatycznej”
W lutym 2015 roku Komisja Europejska, pod wpływam głosów z wielu krajów członkowskich, w tym z państw Europy środkowo-wschodniej, opublikowała dokument „Strategia na rzecz Unii Energetycznej opartej o realizację przyszłościowych celów polityki klimatycznej”. Komunikat Komisji Europejskiej przedstawia wizję stworzenia mocnych więzi współpracy pomiędzy krajami członkowskimi dla zapewnienia bezpiecznych dostaw zrównoważonej, konkurencyjnej energii dla odbiorców. Komunikat podkreśla także wizję stworzenia silnych, innowacyjnych i konkurencyjnych przedsiębiorstw europejskich.
Strategia Unia Energetyczna została oparta na pięciu filarach: bezpieczeństwo energetyczne, w pełni zintegrowany europejski rynek energii, efektywność energetyczna, dekarbonizacja energetyki oraz badania naukowe, innowacje i konkurencyjność.
Dane Komisji Europejskiej wskazują, że Unia Europejska importuje ok. 53% energii, której koszty przekraczają 400 mld EUR rocznie. Sześć krajów członkowskich jest uzależniona całkowicie od jednego, zewnętrznego dostawcy gazu. Jednocześnie kraje Unii Europejskiej mają potencjał dla poprawy efektywności energetycznej, który jak do tej pory nie został w pełni wykorzystany. Także poszczególne kraje członkowskie mają częściowo własne zasoby energii. Ich eksploatacja może przyczynić się do zmniejszenia zależności od zewnętrznych dostawców. Wg danych Komisji przedsiębiorstwa z krajów UE posiadają ponad 40% wszystkich światowych patentów z zakresu wykorzystania zasobów odnawialnych. Przedsiębiorstwa z sektora energetyki odnawialnej zatrudniają ponad milion osób. Analizy te wskazują na istniejący w poszczególnych krajach członkowskich potencjał rozwoju oraz wzmocnienia gospodarczego.
Tymczasem dla pełnego wdrożenia wspólnego rynku energii jest jeszcze daleko. Komisja sama zdiagnozowała niektóre z barier jego wdrożenia. Wśród nich są braki we wdrożeniu dotychczasowych regulacji wspólnotowych w poszczególnych krajach, niewłaściwe funkcjonowanie rynku detalicznego i ograniczenia odbiorców energii. Niekorzystne są również: brak wystarczającej infrastruktury i powstanie wysp energetycznych nie połączonych wystarczająco z innymi krajami, ryzyko utraty pozycji wiodącej w dziedzinie niskoemisyjnych technologii oraz niewystarczające nakłady na innowacyjność i rozwój.
Europejskie systemy wsparcia
Istniejące, a nawet projektowane systemy wsparcia np. rozwoju wysokosprawnej kogeneracji, wykorzystania zasobów odnawialnych czy rynku mocy są zróżnicowane co do modelu funkcjonowania, jak również finansowego „instrumentarium”. To w konsekwencji jeszcze bardziej pogłębia unikatowość szeroko rozumianego rynku energii w poszczególnych krajach UE. Różny stopień oddziaływania systemu redukcji gazów cieplarnianych na uczestników rynku energii elektrycznej również nie sprzyja realizacji wspólnej, europejskiej polityki osadzonej na założeniach Unii Energetycznej. Wiele z przedsiębiorstw energetycznych prowadzących działalność na terenie kilku krajów Unii Europejskiej, w tym CEZ, doświadcza dziś wielu zróżnicowań i uwarunkowań w funkcjonowaniu na rynku energii w poszczególnych krajach. Braki w dostępie do infrastruktury przesyłowej i transgranicznej powodują, że wspólny rynek energii nie funkcjonuje właściwe.
Egzekwujemy realizację celów
Dziś zadaniem będzie znaleźć odpowiedź jak wyegzekwować realizację celów strategicznych Unii Energetycznej. Trzeba również przemyśleć, jak zachęcić do jej realizacji wszystkich uczestników rynku. Z niecierpliwością oczekujemy na dokumenty wykonawcze realizujące cele polityczne i oczekiwania decydentów wobec sektora energii. Proces transformacji, którego oczekuje się od przedsiębiorstw energetycznych, bez wsparcia politycznego i bez wdrożenia właściwych mechanizmów będzie procesem niełatwym w realizacji. Dlatego obok wizji wspólnego rynku, która została już przedstawiona oczekujemy na szczegółowe rozwiązania dla sektora energii.
