Mniej przedsiębiorstw, mniejsze zatrudnienie i większa efektywność – to najkrótszy opis sprawozdania dotyczącego rynku energii cieplnej w Polsce w 2009 r., przygotowanego przez Urząd Regulacji Energetyki.
W 2009 r. liczba przedsiębiorstw posiadających koncesje prezesa URE na działalność związaną z zaopatrzeniem w ciepło zmniejszyła się o 4 proc. w stosunku do roku 2008 i aż o 43 proc. od roku 2002. Zmniejszanie się liczby koncesjonowanych przedsiębiorstw od 2002 r. spowodowane jest przede wszystkim zmianami w przepisach prawa, a także przekształceniami własnościowymi i organizacyjnymi w ciepłownictwie. Jednocześnie w 2009 roku wzrósł wolumen sprzedaży energii cieplnej z 396 005,2 TJ w roku ubiegłym, do 396 420,0 TJ.
URE wskazuje, że około 88 proc. koncesjonowanych przedsiębiorstw zajmuje się wytwarzaniem ciepła, a 91 proc. z nich świadczy usługi dystrybucyjne. Przedsiębiorstwa ciepłownicze, w większości przypadków posiadają koncesje na różne rodzaje działalności ciepłowniczej.
Z danych Urzędu Regulacji Energetyki wynika, że zdecydowanie wzrosła liczba firm zorientowanych wyłącznie na produkcję i przesył ciepła. Od 2005 r. wśród badanych przedsiębiorstw obserwuje się ciągły wzrost liczby podmiotów, których przychody z działalności ciepłowniczej kształtują się na poziomie 70-100 proc. łącznych przychodów w miejsce ustępujących przedsiębiorstw, w których zaangażowanie w działalność ciepłowniczą wynosi nie więcej niż 19 proc. Tendencję tę potwierdza rosnąca liczba firm typowo ciepłowniczych (grupa PKD 35.3) – wzrost o 8 punktów procentowych oraz spadek liczby przedsiębiorstw przemysłowych zaangażowanych w działalność ciepłowniczą.
URE ocenia, że po lekturze raportu zwolennicy mniejszej obecności państwa w gospodarce będą usatysfakcjonowani
Przekształcenia własnościowe i kapitałowe w sektorze spowodowały, że zmniejszył się udział przedsiębiorstw państwowych z 3,4 proc. w 2002 r. do 0,6 proc. w 2009 r. Udział spółek akcyjnych zmniejszył się od 2002 r. o 6,1 punktu procentowego natomiast udział spółek z ograniczoną odpowiedzialnością wzrósł o 16,1 punktu procentowego.
W 2009 r. całkowita moc cieplna zainstalowana u koncesjonowanych wytwórców ciepła i w przedsiębiorstwach ciepłowniczych wynosiła 59 791,5 MW (w 2002 r. – 70 952,8 MW). Ponad 1/3 potencjału wytwórczego ciepłownictwa skupiona była, podobnie jak w latach poprzednich, w dwóch województwach: śląskim i mazowieckim. Najniższym udziałem w krajowym potencjale mocy zainstalowanej i osiągalnej charakteryzowały się województwa: lubuskie, świętokrzyskie, podlaskie oraz warmińsko-mazurskie – po około 2 proc.
Nieco ponad 88 proc. koncesjonowanych przedsiębiorstw ciepłowniczych zajmowało się w 2009 r. wytwarzaniem ciepła. Wytworzyły one (wraz z odzyskiem) ponad 423 tys. TJ ciepła. Około 20 proc. przedsiębiorstw wytwarzało ciepło w kogeneracji z produkcją energii elektrycznej. Ponad 63 proc. całej produkcji ciepła, tj. 253,2 tys. TJ pochodziło z kogeneracji.
W 2009 r. wolumen sprzedanego ciepła ogółem (łącznie z odsprzedażą innym przedsiębiorstwom) wyniósł 396 420,0 TJ, a więc utrzymał się na poziomie roku poprzedniego (396 005,2 TJ).
Wielkością charakteryzującą potencjał sektora jest również zatrudnienie. Z badań URE wynika, że w latach 2002 – 2009 badane przedsiębiorstwa zredukowały zatrudnienie o 1/3. Koncesjonowane ciepłownictwo zatrudniało w 2009 r. około 40,6 tys. osób w przeliczeniu na pełne etaty. Zmniejszenie liczby zatrudnionych spowodowane było m.in. potrzebą racjonalizacji kosztów działalności i redukcji kosztów stałych. Również postęp techniczny i technologiczny w przedsiębiorstwach ułatwił prowadzenie racjonalnej polityki personalnej. W wyniku znacznego ograniczenia zatrudnienia w sektorze nastąpił znaczny wzrost wydajności pracy mierzony wielkością przychodu na zatrudnionego.
Raport URE pokazuje dynamikę wzrostu cen ciepła (średnich jednoskładnikowych) w latach 2008-2009. Najmniejszy wzrost nastąpił na Mazowszu – 3,7 proc. (przy średnim poziomie w całym kraju – 8,7 proc.). Najwięcej wzrosły ceny w województwach świętokrzyskim (23,1 proc.), śląskim (14,7 proc.) i opolskim (13,1 proc.). Najdrożej za GJ (gigadżul) zapłaciliśmy w 2009 roku w województwie opolskim – 47,04 zł, najmniej, bo 29,52 zł – w województwie mazowieckim.
Średnie jednoskładnikowe ceny ciepła w 2009 r. w zł. za GJ
- Dolnośląskie – 37,73
- Kujawsko-pomorskie – 38,66
- Lubelskie – 36,04
- Lubuskie – 36,32
- Łódzkie – 38,16
- Małopolskie – 32,38
- Mazowieckie – 29,52
- Opolskie – 47,04
- Podkarpackie – 39,88
- Podlaskie – 40,22
- Pomorskie – 36,14
- Śląskie – 36,06
- Świętokrzyskie – 39,57
- Warmińsko-mazurskie – 39,74
- Wielkopolskie – 37,10
- Zachodniopomorskie – 42,32
Źródło: URE
